انواع کاستی و مشکلات چوب

هرگونه تغییر در ساختار نرمال یک چوب ، ظاهر ، و ضربه چه با منشا طبیعی یا مصنوعی  کاسی یا مشکل مشکل تعریف می شود. انواع این عیوب یا مشکلات که در ادامه بررسی می کنیم عبارت اند از  : مشکلات ایجاد شده توسط بدنه درخت ، گره ها ، تغییر ساختاری ، ترک ها ، آلودگی قارچی ، لکه های شیمیایی ، آسیب توسط حشرات و پیچیدگی یا کشیدگی . در اینجا کامل ترین نوشتار پیرامون تمامی انواع کاستی ها و مشکلات چوب را به همراه تصاویر مشاهده خواهی کرد.

تغییر شکل بدنه درخت

تغییر شکل بدنه درخت باعث ایجاد حالاتی در چوب نهایی می شود که نیازمند توجه است. این تغییرات می تواند: ورم تحتانی ، بیضی شکل شدن، زیگیل ،پیچیدگی ساقه باشد.

ورم تحتانی

یک افزایش ضخامت در بخش زیرین بدنه درخت می باشد.می تواند با توجه به شکل ، گرد یا ضلع دار باشد.

بیضی شکل

بیضی شکل شدن نیز زمانی اتفاق می افتد که قطر ضخیم ترین بخش بدنه یکو نیم برابر باریک ترین بخش باشد. شکل بیضی تهیه الوار را سخت تر کرده و دوایر سالاینه را نیز از حالت عادی خارج میکند.

زیگیل تنه درخت

زیگیل درخت به رشد غیر عادی بخشی از درخت نسبت بدنه اصلی می گویند . این عارضه زمانی ارزشمند می شود که از این بخش برای استفاده از کار های هنری و تهیه روکش های خاص استفاده شود.

عارضه زیگیل ساقه درخت

پیچ خوردن بدنه در محو عمودی از دیگر عارضه های تغییر شکل ساقه اصلی می باشد.که باعث می شود الوار حاصله نیز دیگر بافت موازی نداشته باشد.

پیج خوردن ساقه درخت

دقت بفرمایید ، تمامی این حالات عارضه هایی هستند که به دلیل یک بیماری در درخت روی می دهند، وجود این بیماری ها درخت را در مقابل حملات قارچی و حشرات ضعیف می کند و همچنین حمل آب و غذا را به بافت های آن سخت تر می کنند و شکل دوایر سالیانه را از حالت عادی خارج می کند که کار بر روی الوار را بسیار سخت می کند. اما به جهت داشتن بافتی خاص و ظاهری متفاوت در ساخت قطعات دکوری و هنری مناسب هستند.

تغییرات ساختاری

انحراف الیاف یا فیبر

انحراف الیاف فیبر از محور عمودی باعث به وجود اومدن یک بی نظمی در بافت چوب می شوند. خیلی از این تغییرات مربوط به درختان پهن برگ می باشد. نظیر موجی و حلقه ای شدن یا کاملا در هم تنیده.

در هم تنیدگی دوایر سالیانه بر اثر انحراف فیبر ها

از دیگر نمونه این عارضه فشردگی الیاف در سوزنی برگ ها می باشد که باعث رفتار مهمی در الوار می باشد که در بازار سنتی ایران آن را به اشتباه همانند تنش موجود در الیاف زور چوب می نامند. فشردگی الیاف در بخشی از تنه درخت بخاطر رشد درخت در شرایط سخت مانند تحمیل نیرو جاذبه در شیب یا وزش باد می باشد.الیاف فشرده به صورت کاملا واضح از دوایر سالانه سالم مشخص هستند و دارای رنگ تیره هستند. این این الیافت خواصی متفاوت از سلول های عادی دارند که بعد از برش الوار نیرو فشرده شده آزاد شده و به راحتی بر سلول های مجاور خود اثر می گذارند و باعث کج شدن الوار می شوند. این فشردگی می تواند مقطعی یا سراسری باشد.

فشردگی مقطعی و سرتاسری در تنه درخت ساسنا یا کاج

فشردگی مقطعی و سرتاسری در تنه درخت یولکا

رشد به داخل

رشد به سمت داخل زمانی اتفاق می افتاد که بدنه بیش از حد رشد کند و این رشد به داخل تنه وارد شود و یا زمانی که یک جراجت عمیق در درخت رخ دهد که این رشد به داخل اتفاق افتد که معمولا با پوست درخت و پوسیدگی پوشش داده می شود. برای درک بهتر این موضوع تصویر زیر را مشاهده کنید. در صورتی که این بدنه برش خورده و این سطح پوسیدگی در سطح الوار مشاهده شود منجر به کاهش شدید مقاومت چوب شده و باید حذف گردد.

رشد به داخل

رزینی شدن

بخاطر ضربه هایی که به درخت وارد می شود بخش های از چوب آن با رزین مستحکم می شود. این بخش ها در الوار به صورت تیره تر دیده می شوند. رزینی شدن بخشی از چوب باعث افزایش مقاومت آن و همچنین ضد قارچ شدن آن می شود اما پرداخت و چسب کاری شدن آن را سخت تر می کند.

حفره های رزینی

حفره هایی در بین حلقه های سالیانه یا داخل آن ها شکل می گیرد که با رزین پر می شوند، این حفره ها بخاطر ضربه های فیزیکی به درخت به وجود می آیند و فرآیند پرداخت را سخت تر می کنند. همچنین می توانند ظاهر بدی را بر روی کار نهایی رقم بزنند.

حفره رزینی در سطح الوار

گره ها

گره ها پایه شاخه هایی هستن که از بدنه درخت رشد می کنند. بر اساس شکل به سه دسته گرد ، بیضی و مستطیلی تقسیم می شوند.بر اساس اینکه در کجای الوار وجود دارند نیز بررسی می شوند. این جایگاه ها  عبارتند اند از : سطح ، لبه ، سطح تا لبه ، میخی ( بخیه ای) ، شاخه ای ( به شکل شاخه، پروانه ای در ایران).

گره ها باعث پیچش دوایر سالیانه در همان قسمت می شوند که فرآیند پرداخت را ضعیف می کنند و پرز در اطراف آنها شکل می گیرد.

گره ها از نظر اتصال هم بررسی می شوند، گره های متصل به بدنه اصلی ، نیمه متصل و منفصل . گره های منفصل توسط بافتی سوخته در اطراف اتصال بسیار ضعیفی با بدنه چوب دارند که به راحتی در فرآیند پرداخت از آن جدا می شوند.

دسته بندی دیگر گره ها از نظر سلامتی است که به چهار دسته گره های سالم، نیمه سالم ، پوسیده و فاسد تقسیم می شوند.گره سالم بافتی همانند چوب دارد که می تواند هم کم رنگ و روشن باشد و هم تیره در درختانی که رزین بیشتری دارند. همچنین وجود ترک در گره سالم نیز دیده می شود. اما گره پوسیده بافتی است که در حال تخریب است و سطح گره بافت خود را از دست داده است. گره نیم سالم نیز همانند گره پوسیده ای است که حدود یک سوم آن درگیر پوسیدگی شده است. اما گره فاسد شده،گره ای است که کاملا تا عمق خود بافت اسفنجی داشته و چیزی از بافت چوبی نمانده باشد.

گره سالم منفصل جدا شده

ترک ها

ترک ها می توانند در بدنه اصلی درخت قبل از برداشت رخ دهند که معمولا عمیق هستند و تا هسته درخت پیش می روند .و یا ترک هایی براثر فشار درونی باشند. فشار درونی بخاطر اختلاف رطوبت میان سلول های چوب است و حین فرآیند خشک شدن در سطح یا کنار الوار رخ می دهد. وقتی از ترک در سطح چوب صبحت میکنیم باید دقت کنیم که تنها ترکی که باعث از بین بردن یک پارچکگی چوب شود یک کاستی جدی است. ترک هایی با عمقی بیش از یک دهم ضخامت چوب ترک های عمیق در نظر گرفته می شوند که در صورتی که طول آن ها نیز بیش از یک متر باشد یک کاستی جدی در نظر گرفته می شوند. همچنین یک ترگ نباید از یک سر تا سر دیگر الوار ادامه داشته باشد.

ترک های حین رشد درخت

ترک حاصل از فشار درونی دوایر سالیانه

عفونت قارچی

آلودگی به قارچ به دو دسته قارچ های تغییر دهنده رنگ و قارچ های مخرب تقسیم می شوند. قارچ های تغییر دهنده رنگ نظیر کپک ها، بعد از قطع درخت بر روی چوب بیرون (sapwood)که حاوی رطوبت بیشتری است رشد می کنند. این قارچ ها می توانند رنگ سطح الوار را به سیاه یا آبی یا قهوه ای مایل به صورتی یا زرد تغییر دهند. قارچ های مخرب اما بیشتر در حین رشد درخت در آنها رشد می کنند و تا عمق زیادی از چوب نفوذ می کنند. این قارچ ها بافت چوب را از بین برده و با رنگ های سفید، رنگ های درهم و قهوه ای سوخته قابل شناسایی هستند.

پوسیدگی قارچی قهوه ای ، درهم و سفید و از بین رفتن چوب

حشرات

ایجاد حفره در چوب توسط حشرات برای تخم گذاری یک آسیب فیزیکی است که می تواند سطحی یا عمیق باشد.حفره های سطحی نهایتا تا 5 میلی متر و حفره عمیق را بیش از آن در نظر می گیرند.حفره های عمیق به طور جدی مقاومت چوب را کاهش می دهند و همچنین نمای نهایی کار را زشت می کنند.

حفره های حشرات در چوب

تاب برداشتن

تاب برداشتن به هر گونه تغییر شکل الوار در جهت های مختلف گفته می شود. می تواند حالت فنجانی شدن باشد یا پیج خوردن یا کج شدن یا کمانی شدن. تاب برداشتن چوب امکان استفاده آن را سخت کرده و میزان هدر رفت چوب را زیاد می کند. علت اصلی تاب برداشتن چوب وجود رطوبت ناهمسنان در بخش های مختلف آن است که در فرآیند خشک شدن غیر صحیح ایجاد می شوند. تاب برداشتن در جهت دوایر سالیانه درخت هستند که نوع برش اولیه الوار نیز برای پیشگیری از تاب برداشتن ضروری است. ما در پست رطوبت و رفتار چوب به طور کامل به این موضوع پرداختیم.