چوب یک بافت زنده است که سلول ها واحد سازنده آن هستند، سلول های چوب تمایل به جذب و از دست دادن آب دارند، و در یک نقطه ای با توجه به رطوبت و دمای محیط به تعادل می رسند. این خاصیت را خاصیت اسفنجی چوب می نامند. زمانی که چوب آب از دست بدهد حجم سلول های آن کمتر شده و به این قضیه آب رفتگی چوب گفته می شود که کاهش کلی اندازه چوب را در پی خواهد داشت. این کاهش اندازه در همه بخش های چوب به یک میزان نیست.
کاهش حجمی کل
از زمان قطع درخت، الوار در حالت سبز یا پر آب ترین حالت به سر می برند. و در مرحله ای که خشک کردن چوب به حد نهایی برسد، چوب کاملا خشک( رطوبت صفر درصد) گفته می شود.( دقت بفرمایید در حالت طبیعی حتی چوب هایی که در کوره خشک کن قرار میگرند ، رطوبت ایده آل آنها چیزی حدود 12 درصد است) .تغییر اندازه ای که از حالت سبز تا حالت کاملا خشک رخ می دهد را کاهش حجمی(volumetric shrinkage) می گویند.
کاهش حجمی مقدار کل کاهش اندازه چوب در اثر خشک شدن است ، اما این مقدار به ما نمی گوید که چوب در چه جهاتی چه میزان اندازه کم کرده است.همانطور که گفته شد ، کاهش اندازه در تمامی قسمت های چوب به یک میزان نیست.کاهش اندازه که ای که در شعاع ( از مرکز ساقه به بیرون ) اتفاق می افتد، کاهش شعاعی(Radial ) می نامند. همچنین کاهش اندازه ای که مماس بر دوایر سالیانه اتفاق می افتد را کاهش مماسی (tangential )می نامیم.در نهایت کاهش اندازه ای که در طول الوار اتفاق می افتد را کاهش طولی می نامیم. با توجه به اینکه کاهش طولی بسیار ناچیز است، چیزی حدود یک دهم درصد، از ان چشم پوشی می کنیم، و مجموع دو اندازه کاهش شعاعی و مماسی ، کاهش حجمی کل را شکل می دهد.
کاهش اندازه در اثر آب رفتگی در جهات مختلف چوب
کاهش شعاعی در چوب های پایدار تر چیزی دور و بر 2 درصد است و برای چوب های ناپایدار می تواند به 8 درصد برسد. این عدد برای بیشتر چوب ها بین 3 تا 5 درصد است.کاهش مماسی از 3 الی 12% است. بیشتر چوب در محدوده 6 تا 10% قرار می گیرند.به همین سبب کاهش حجمی کل در اکثر چوب ها چیزی بین 9 الی 15% است.
نسبت کاهش مماسی به شعاعی
به تقسیم عدد مماسی به شعاعی ، نسبت کاهش T/R می گوییم. این عدد بیانگر میزان کاهش یک دست اندازه در جهات مختلف چوب است. هر چه کوچک تر باشد، کاهش اندازه یک دست تری خواهیم داشت ، در نتیجه چوب کمتر دچار کاستی و تاب برداری می شود. این عدد بیانگر میزان ثبات ابعادی چوب است. و اگر عدد میزان کاهش حجمی کل هم کم باشد ، چوب مورد نظر از نظر ثبات ابعادی بسیار خوب در نظر گرفته می شود.
به طور کلی با یک حساب سر انگشتی، در اکثر چوب ها کاهش شعاعی که معمولا در ضخامت چوب قرار میگیرد ، دو برابر کاهش مماسی است که در جهت عرض الوار است. همین قضیه به خوبی توضیح می دهد که چرا برش کوراتر نسبت به برش ساده بسیار پایدار تر است. اطلاعات بیشتر در مورد چرایی کاهش اندازه در اثر آب رفتگی، و رفتار چوب نسبت به آن و همچنین انواع برش مطالعه این پست”روطبت و دوایر سالیانه و تغییر شکل چوب” توصیه می شود.
منابع:
نظرات کاربران